شهری است با تاریخی کهن و فرهنگی غنی. این شهر کوهستانی، با طبیعتی بکر و آب و هوایی معتدل کوهستانی، از دیرباز مهد مردمانی سخت‌کوش و مهمان‌نواز بوده است. اقلیم خاص این منطقه و دسترسی به مواد اولیه تازه و ارگانیک، بر سبد غذایی مردم کلات تأثیر بسزایی داشته و غذاهای محلی کلات نادری را با طعم و عطر بی‌نظیری متمایز کرده است.
غذاهای محلی کلات، تنها یک وعده غذایی نیستند؛ بلکه آیینه‌ای هستند که فرهنگ، تاریخ و آداب و رسوم این منطقه را به نمایش می‌گذارند. هر لقمه از غذاهای محلی کلات نادری، داستانی از زندگی روزمره مردم این دیار، از جشن‌ها و عزاداری‌ها تا کار و تلاش آن‌ها را روایت می‌کند. این غذاها، با استفاده از مواد اولیه ساده و در عین حال ارزشمند، طعمی اصیل و دلنشین دارند که هر ذائقه‌ای را به خود جذب می‌کند.
هدف این متن ، آشنایی شما با تنوع شگفت انگیز و طعم بی‌نظیر غذاهای محلی کلات نادری است. در این سفر طعم‌شناسی، با ما همراه شوید تا با غذاهایی آشنا شوید که نسل به نسل منتقل شده‌اند و همچنان در دل مردم این دیار جایگاه ویژه‌ای دارند. از آش‌های خوش عطر و بوی محلی گرفته تا نان‌های تازه و خوشمزه و دسرهای سنتی، هر کدام از این غذاها، رازی برای گفتن دارند.
معرفی غذاهای محلی کلات نادری
آش کوریا: طعم کوهستان در یک کاسه
آش کوریا یکی از محبوب‌ترین غذاهای محلی کلات نادری است. این آش خوشمزه با استفاده از سبزی کوهی کوریا، بلغور و گوشت گوسفندی تهیه می‌شود. سبزی کوریا طعم و عطر خاصی به آش می‌دهد و آن را از سایر آش‌ها متمایز می‌کند. برای تهیه آش کوریا، سبزی کوریا را پس از پاک کردن و خرد کردن، با بلغور و گوشت تفت می‌دهند و سپس با آب و ادویه‌های لازم می‌پزند. طعم خاص و عطر دلنشین این آش، آن را به یک غذای محبوب در فصل‌های سرد تبدیل کرده است.
دستور پخت آش کوریا:
مواد لازم:
سبزی کوهی کوریا: 500 گرم
بلغور گندم: 2 پیمانه
گوشت گوسفندی (قرمه یا چرخ کرده): 300 گرم
پیاز: 2 عدد متوسط
سیر: چند حبه
روغن: به مقدار لازم
زردچوبه: به مقدار لازم
نمک و فلفل: به مقدار لازم
آب: به مقدار لازم
طرز تهیه:
آماده سازی سبزی: سبزی کوریا را پس از شستن کامل، خرد کنید.
تفت دادن گوشت: پیاز را خرد کرده و در روغن تفت دهید تا طلایی شود. سپس گوشت را اضافه کنید و تفت دهید تا رنگ آن تغییر کند. زردچوبه را اضافه کرده و کمی تفت دهید.
اضافه کردن بلغور و سبزی: بلغور را به گوشت اضافه کرده و تفت دهید تا بوی خامی آن گرفته شود. سپس سبزی کوریا را اضافه کرده و به مدت چند دقیقه تفت دهید.
پخت آش: مخلوط گوشت، بلغور و سبزی را به قابلمه منتقل کنید و آب جوش را به آن اضافه کنید. سیر له شده را نیز اضافه کنید. قابلمه را روی حرارت ملایم قرار دهید تا آش به مدت 2 تا 3 ساعت بپزد.
تزیین و سرو: پس از پخت کامل، آش را با نمک و فلفل مزه دار کنید. آش کوریا را در کاسه ریخته و با پیاز داغ و نعناع خشک تزیین کنید.
نکات:
برای تهیه آش کوریا می‌توانید از گوشت قرمه یا گوشت چرخ کرده استفاده کنید.
می‌توانید به آش کوریا حبوباتی مانند نخود یا لوبیا نیز اضافه کنید.
برای طعم دار کردن بیشتر آش، می‌توانید از ادویه‌هایی مانند زیره، گشنیز و دارچین نیز استفاده کنید.
آش کوریا را می‌توانید با نان محلی یا برنج سرو کنید.
آش اوماج: گرمابخش روزهای سرد
آش اوماج نیز یکی دیگر از آش‌های معروف کلات نادری است. این آش با عدس، اوماج (نوعی خمیر گرد) و سبزیجات تهیه می‌شود. اوماج به آش قوام و لعاب می‌دهد و طعم آن را دلچسب‌تر می‌کند. آش اوماج معمولاً در فصل سرد سال پخته می‌شود و به دلیل داشتن عدس و سبزیجات، بسیار مقوی و انرژی‌زا است.
دستور پخت آش اوماج:
مواد لازم:
عدس: 1 پیمانه
سبزی آش (تره، جعفری، شوید): 300 گرم
پیاز: 2 عدد متوسط
روغن: به مقدار لازم
زردچوبه: به مقدار لازم
نمک و فلفل: به مقدار لازم
آب: به مقدار لازم
آرد گندم: برای تهیه اوماج
آب: برای تهیه خمیر اوماج
طرز تهیه اوماج:
آرد گندم را با آب مخلوط کنید تا خمیری نرم به دست آید.
خمیر را به شکل گلوله‌های کوچک درآورید و روی یک سینی پهن کنید تا خشک شود.
گلوله‌های خشک شده را بین دو کف دست به آرامی مالش دهید تا به شکل رشته‌های نازک درآید. این رشته‌ها همان اوماج هستند.
طرز تهیه آش:
عدس را از شب قبل خیس کنید.
پیاز را خرد کرده و در روغن تفت دهید تا طلایی شود. زردچوبه را اضافه کرده و تفت دهید.
عدس خیس خورده را به پیاز اضافه کنید و تفت دهید.
سبزی آش را خرد کرده و به مواد اضافه کنید.
آب جوش را به مواد اضافه کنید و اجازه دهید تا عدس و سبزی پخته شوند.
اوماج را به آش اضافه کنید و به آرامی هم بزنید تا به کف قابلمه نچسبد.
نمک و فلفل را به مقدار دلخواه اضافه کنید.
اجازه دهید آش به مدت 15 دقیقه با حرارت ملایم بپزد تا جا بیفتد.
نکات:
می‌توانید برای تهیه اوماج از دستگاه آسیاب گوشت استفاده کنید.
برای طعم‌دارتر شدن آش می‌توانید از کمی نعناع خشک یا آویشن استفاده کنید.
آش اوماج را می‌توانید با نان محلی یا برنج سرو کنید.
چلو گوشت کلاتی: طعم اصیل در هر لقمه
چلو گوشت کلاتی، یکی از غذاهای شاخص و معروف دربین غذاهای محلی کلات نادری است. این غذا با استفاده از برنج محلی، گوشت گوسفندی و ادویه‌های محلی تهیه می‌شود. برنج به صورت چلو (برنج سفید) پخته می‌شود و گوشت با پیاز، زردچوبه، زعفران و دیگر ادویه‌های محلی به آرامی پخته شده و همراه با چلو سرو می‌شود. استفاده از برنج محلی و ادویه‌های مخصوص، طعم بی‌نظیری به این غذا بخشیده است.
دستور پخت چلو گوشت کلاتی:
مواد لازم:
برنج محلی: به مقدار دلخواه
گوشت گوسفندی (ران یا راسته): 1 کیلوگرم
پیاز: 2 عدد بزرگ
زعفران دم کرده: به مقدار لازم
زردچوبه: 1 قاشق غذاخوری
نمک و فلفل: به مقدار لازم
روغن: به مقدار لازم
ادویه‌های محلی (دارچین، هل، زنجبیل، برگ بو): به مقدار دلخواه
طرز تهیه:
آماده سازی گوشت: گوشت را به قطعات متوسط خرد کنید. پیاز را نیز خرد کنید.
تفت دادن گوشت: در یک قابلمه مناسب، روغن را گرم کنید و پیاز خرد شده را تفت دهید تا طلایی شود. سپس گوشت را به پیاز اضافه کرده و تفت دهید تا رنگ آن تغییر کند. زردچوبه، نمک، فلفل و ادویه‌های محلی را به گوشت اضافه کرده و خوب مخلوط کنید.
پخت گوشت: به گوشت آب اضافه کنید به طوری که روی گوشت را بپوشاند. قابلمه را روی حرارت ملایم قرار دهید تا گوشت به مدت 1 تا 2 ساعت پخته شود و نرم شود. در طول پخت، آب گوشت را چک کنید و در صورت نیاز آب جوش اضافه کنید.
پخت برنج: برنج محلی را از قبل خیس کنید و سپس آن را در آب جوش بپزید تا نیم پز شود. آبکش کرده و دم کنید.
سرو: گوشت پخته شده را از آب خارج کرده و به قطعات کوچک‌تر تقسیم کنید. برنج دم شده را در دیس کشیده و گوشت را روی آن بچینید. زعفران دم کرده را روی گوشت و برنج بریزید.
نکات:
برای طعم بهتر، می‌توانید از زعفران دم کرده غلیظ استفاده کنید.
برای تزیین، می‌توانید از کشمش، زرشک یا خلال بادام استفاده کنید.
برای تهیه برنج، می‌توانید از روش دم کردن سنتی یا روش کته استفاده کنید.
برای طعم دار کردن بیشتر گوشت، می‌توانید از کمی آبلیمو یا رب انار استفاده کنید.
آش جوش پره: ترکیبی از حبوبات و سبزیجات
آش جوش پره از اصیل ترین غذاهای محلی کلات نادری، آشی پرخاصیت و کامل است که با استفاده از انواع حبوبات مانند نخود، لوبیا، عدس و برنج، همراه با سبزیجات معطر و ماست یا دوغ تهیه می‌شود. این آش به دلیل داشتن حبوبات، پروتئین و فیبر بالایی دارد و بسیار مقوی است. آش جوش پره معمولاً در فصل سرد سال پخته می‌شود و با نان محلی سرو می‌شود.
دستور پخت آش جوش پره
آش جوش پره یکی از غذاهای سنتی و پرطرفدار در بسیاری از مناطق ایران، از جمله کلات نادری است. این آش غنی از حبوبات و سبزیجات، یک غذای کامل و مغذی محسوب می‌شود.
مواد لازم:
نخود: 1 پیمانه
لوبیا چیتی: 1 پیمانه
عدس: 1/2 پیمانه
برنج: 1 پیمانه
سبزی آش (تره، جعفری، شوید، اسفناج): 500 گرم
پیاز: 2 عدد متوسط
سیر: چند حبه
روغن: به مقدار لازم
زردچوبه: 1 قاشق چایخوری
نمک و فلفل: به مقدار لازم
ماست یا دوغ: برای سرو
طرز تهیه:
خیساندن حبوبات: نخود و لوبیا را از شب قبل خیس کنید. عدس را نیز نیم ساعت قبل از پخت خیس کنید.
پخت حبوبات: حبوبات خیس خورده را همراه با برنج در قابلمه بریزید و آب به اندازه کافی اضافه کنید تا حبوبات بپوشاند. قابلمه را روی حرارت بگذارید تا حبوبات پخته شوند.
تفت دادن پیاز و سبزی: پیاز را خرد کرده و در روغن تفت دهید تا طلایی شود. سپس سیر رنده شده و زردچوبه را اضافه کنید و کمی تفت دهید. سبزی آش خرد شده را نیز اضافه کرده و تفت دهید تا رنگ آن تغییر کند.
ترکیب مواد: مواد تفت داده شده را به قابلمه حبوبات اضافه کنید.
پخت آش: اجازه دهید آش با حرارت ملایم به مدت 1 تا 2 ساعت بپزد تا جا بیفتد.
سرو: آش را در کاسه ریخته و با ماست یا دوغ سرو کنید. می‌توانید برای تزئین از پیاز داغ و نعناع خشک استفاده کنید.
نکات:
می‌توانید به جای ماست یا دوغ، از کشک برای سرو آش استفاده کنید.
برای طعم‌دارتر شدن آش می‌توانید از ادویه‌هایی مانند زیره، گشنیز و دارچین استفاده کنید.
اگر دوست دارید آش شما غلیظ‌تر باشد، می‌توانید کمی آرد برنج به آن اضافه کنید.
آش جوش پره را می‌توانید با نان محلی یا برنج سرو کنید.
فتیر مسکه: شیرینی سنتی با طعمی فراموش‌نشدنی
فتیر مسکه، یک شیرینی سنتی و خوشمزه کلات نادری است. این فتیر با استفاده از آرد گندم، کره محلی و شکر تهیه می‌شود. بعد از پخت، فتیر را با کره محلی آغشته می‌کنند و روی آن شکر می‌پاشند. فتیر مسکه طعمی شیرین و کره‌ای دارد و معمولاً همراه با چای یا دوغ محلی سرو می‌شود.
دستور پخت فتیر مسکه:
مواد لازم:
آرد گندم: 3 پیمانه
آب ولرم: به مقدار لازم
نمک: به مقدار کم
کره محلی: 200 گرم
شکر: به مقدار دلخواه
طرز تهیه:
خمیرگیری: آرد، نمک و آب ولرم را مخلوط کرده و خمیری نرم و یکدست ورز دهید. خمیر را به مدت 30 دقیقه در جای گرم قرار دهید تا ور بیاید.
پهن کردن خمیر: خمیر ور آمده را به چند قسمت مساوی تقسیم کنید و هر قسمت را به صورت یک ورقه نازک پهن کنید.
پختن فتیر: تابه را روی حرارت ملایم قرار دهید و ورقه‌های خمیر را به ترتیب در آن بپزید تا دو طرف آن طلایی شود.
آغشته کردن به کره و شکر: فتیرهای پخته شده را از تابه خارج کرده و روی هر کدام کره محلی بمالید. سپس شکر را روی آن بپاشید.
نکات:
برای طعم بهتر، می‌توانید از کره محلی تازه استفاده کنید.
می‌توانید به جای شکر از پودر قند استفاده کنید.
برای تزیین، می‌توانید روی فتیر مسکه کنجد یا خلال بادام بپاشید.
فتیر مسکه را می‌توانید به صورت گرم یا سرد سرو کنید.
حلیم‌های محلی: تنوعی از طعم‌ها
در کلات نادری، انواع مختلفی از حلیم تهیه می‌شود که از جمله آن‌ها می‌توان به حلیم شیر، حلیم بادمجان و حلیم گندم اشاره کرد. حلیم شیر با شیر، آرد برنج و شکر تهیه می‌شود و طعمی شیرین و لطیف دارد. حلیم بادمجان با بادمجان، گوشت چرخ‌کرده و ادویه‌های مخصوص تهیه می‌شود و طعمی متفاوت و لذیذ دارد. حلیم گندم نیز با گندم، گوشت چرخ‌کرده و ادویه‌ها تهیه می‌شود و یک غذای کامل و مغذی است.
تأثیر اقلیم کوهستانی کلات نادری بر مواد اولیه محلی و طعم غذاها
کلات نادری، با دارا بودن اقلیمی کوهستانی و سردسیر، برکت‌های طبیعی بسیاری را در دل خود جای داده است. این اقلیم خاص، بر روی نوع و کیفیت مواد اولیه مورد استفاده در غذاهای محلی کلات نادری تأثیر بسزایی گذاشته و در نهایت، طعم بی‌نظیر و منحصر به فرد غذاهای کلاتی را شکل داده است.
سبزی‌های کوهی: گنجینه‌ای از طعم و عطر
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های مواد اولیه محلی کلات نادری، تنوع و فراوانی سبزی‌های کوهی است. اقلیم کوهستانی این منطقه، شرایط ایده‌آلی را برای رشد انواع سبزی‌های کوهی فراهم کرده است. این سبزی‌ها، علاوه بر ارزش غذایی بالا، طعم و عطر بسیار دلپذیری دارند و به عنوان یکی از اصلی‌ترین مواد تشکیل‌دهنده بسیاری از غذاهای محلی کلات مورد استفاده قرار می‌گیرند. سبزی‌هایی مانند کوریا، پونه، ترتیزک، کنگر و بسیاری دیگر، با عطر و طعم خاص خود، به غذاهای کلاتی طعمی بی‌نظیر بخشیده‌اند.
لبنیات: حاصل از دامداری سنتی
دامداری سنتی در کلات نادری، از دیرباز رواج داشته است. شیر گوسفند و گاو، به عنوان محصولات اصلی دامداری، در تهیه انواع لبنیات مانند ماست، پنیر، کره و دوغ مورد استفاده قرار می‌گیرند. این لبنیات، به دلیل تغذیه دام‌ها از مراتع طبیعی و علف‌های تازه، طعم و کیفیت بسیار بالایی دارند. ماست محلی کلات، با بافت غلیظ و طعم ترش و ملایم، یکی از محبوب‌ترین لبنیات این منطقه است.
گوشت گوسفند: منبع پروتئین با کیفیت
گوسفندداری نیز در کلات نادری رواج دارد. گوشت گوسفندی که از این منطقه به دست می‌آید، به دلیل تغذیه دام‌ها از علف‌های طبیعی و مراتع سرسبز، بسیار باکیفیت و خوش طعم است. گوشت گوسفند در تهیه بسیاری از غذاهای محلی کلات، مانند چلو گوشت، قورمه سبزی و انواع آش‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد و به این غذاها طعمی لذیذ و عطر دلنشینی می‌بخشد.
تأثیر اقلیم بر طعم غذاها
سردی هوا: به دلیل سردی هوا در بیشتر ایام سال، مردم کلات به دنبال غذاهایی با طبع گرم و مقوی بودند. به همین دلیل، استفاده از ادویه‌های گرم مانند زردچوبه، زنجبیل و دارچین در غذاهای محلی این منطقه رواج یافته است.
کمیابی برخی مواد اولیه: به دلیل شرایط آب و هوایی، برخی از مواد غذایی در تمام طول سال در دسترس نیستند. به همین دلیل، مردم کلات یاد گرفته‌اند که از مواد اولیه فصلی به بهترین نحو استفاده کنند و غذاهایی با توجه به فصل تهیه کنند.
زندگی عشایری: در گذشته، بخش قابل توجهی از مردم کلات به صورت عشایری زندگی می‌کردند. این امر باعث شده بود که غذاهای محلی کلات، ساده، مقوی و قابل حمل باشند.
در نتیجه، اقلیم کوهستانی کلات نادری، با تأثیر بر نوع و کیفیت مواد اولیه محلی، نقش مهمی در شکل‌گیری طعم و عطر بی‌نظیر غذاهای این منطقه داشته است. استفاده از سبزی‌های کوهی، لبنیات باکیفیت و گوشت گوسفند، همراه با ادویه‌های گرم و روش‌های پخت سنتی، باعث شده است که غذاهای محلی کلات نادری، طعمی اصیل و فراموش‌نشدنی داشته باشند.
سفر به کلات نادری تنها به معنای بازدید از بناهای تاریخی و طبیعت بکر نیست. این سفر، فرصتی است برای تجربه یک فرهنگ غنی و چشیدن طعم اصیل زندگی. با چشیدن هر لقمه از غذاهای محلی، گویی به اعماق تاریخ و فرهنگ این دیار سفر می‌کنید. غذاهای کلات نادری، نه تنها شکم را سیر می‌کنند، بلکه روح را نیز نوازش می‌دهند. پس در سفر به این منطقه، علاوه بر بازدید از جاذبه‌های گردشگری کلات نادری ، حتماً فرصت را غنیمت شمرده و طعم بی‌نظیر غذاهای محلی را نیز تجربه کنید. با چشیدن هر لقمه، داستانی از این دیار را برای خود روایت کنید.
